Dat apps en artificial intelligence systemen steeds meer van ons doen en laten bepalen, accepteren we. Maar dat we geen zicht hebben op de algoritmes, is eigenlijk onacceptabel. Lukt het nog om de regie terug te nemen? IF_THIS_THEN_I is een poging daartoe. Wel het gemak van een algoritme dat je klakkeloos kunt volgen, maar dan met invloed op de regels die invloed op jou hebben.
Met de mobiel staan we op, we gaan er mee op pad en vallen er op terug zodra we het even niet meer weten. En er komt tegenwoordig steeds meer pro-actieve assistentie bij. Google Maps waarschuwt ons op tijd dat ons laatste trein vertrekt. Facebook en Instagram suggereren wie we als friend moeten toevoegen. Het zal niet lang duren voordat dit soort techniek zich ook inhoudelijk met ons doen en laten gaat bemoeien. Zeker als het tijdperk van de augmented reality brillen aanbreekt. Dan ontkom je helemaal niet meer aan de suggesties en tips die in-your-face verschijnen. Zoals een melding tijdens een borrel dat je met de verkeerde persoon staat te praten. Of gesprekssuggesties indien je wel met een relevant persoon staat te praten waarmee iets specifieks bereikt moet worden. Al weet je dat misschien zelf nog niet eens. Dankzij AI kent software ons beter dan we ons zelf kennen.
Geleidelijk (en ongevraagd) neemt het aantal situaties toe waarin we algoritmes vertrouwen ons te leiden. Indien dat correcte en waardevolle input is, gaat de geautomatiseerde aansturing er bij horen en willen we zelfs niet meer zonder. We zetten het naar onze hand door de instellingen aan te passen. Maar misschien is het opgeven van voorkeuren wel te vrijblijvend. Hoe weet je zeker dat het algoritme ook echt wat met je voorkeuren doet? Wat als je zelf je eigen keuzes wil maken? Wellicht wens je dat Google je een dag met rust laat. Of wil je Facebook gebruiken met je eigen regels, zonder dat een algoritme bepaalt wat je te zien krijgt?
Het is de hoogste tijd dat de systemen die ons aansturen modulair worden opgebouwd. We hebben recht op keuzevrijheid om te bepalen welke algoritmes met ons aan de haal gaan. Halen we iets van een marktplaats voor algoritmes, eventueel met een betrouwbaarheids- en kwaliteitskeurmerk van de overheid? Of we verkiezen ambachtelijke zelf gemaakte ‘engine’ met daarin onze eigen regels en voorkeuren. Met IF_THIS_THEN_I is dat mogelijk. Het systeem bestaat uit een web-app die aangeeft wat je moet doen en waarmee je ook de regels instelt die bepalen wat je wanneer doet.
Tijdens het Oddstream art & technology festival konden bezoekers het systeem aan den lijve ondervinden hoe dat zou kunnen werken. Een aantal personen rond een tafel was daar de situatie waar de regels op van toepassing waren. Regels zoals: als er iemand op stoel 1 zit, ga ik onder de tafel zitten. Als er iemand onder de tafel zit, ga ik zingen. Als er iemand zingt, ben ik happy. Als er niemand happy, stop ik m’n telefoon in m’n zak.
Zodra de ene bezoeker een taak uitvoert, en dat bevestigt, kan op de telefoon van een andere bezoeker een nieuwe taak getoond worden, indien er een regel wordt getriggerd. De bezoekers zijn via de regels rechtstreeks met elkaar verbonden, zelfs al zien omstanders vooral een groep mensen die individueel en geobsedeerd op de eigen mobiel aan het staren is.
Maar wat als dat tot het verleden gaat behoren zodra we wat vaker augmented reality brillen gaan dragen? Dan verloopt de inmenging en aansturing vanuit Silicon Valley ongemerkt en onzichtbaar. Met dat vooruitzicht is het goed om nu alvast de alternatieven te verkennen, voordat het te laat is. Want met alle data die reeds over ons verzameld wordt en alle manjaren werk die nu reeds in de ontwikkeling van dergelijke AR techniek wordt gestopt, is de kans groot dat we bij het opzetten van een aantrekkelijk vormgegeven, lichtgewicht AR bril nieuwe stijl een toegevoegde waarde ervaren die ons overtuigt het apparaat te gaan gebruiken. En met een geleidelijk toenemend aantal gebruikers, is er een kans dat we met een transitie te maken krijgen die, net zoals de smartphone destijds, de wereld significant zal veranderen.
Want wat betekent het als we doorlopend worden gevolgd en aangestuurd door de cloud? In hoeverre hebben we dan nog de regie over ons eigen leven? Is
dat beperkt tot de opties in het configuratie-scherm? Een volledig eigenhandig ingesteld If_this_then_I systeem om je eigen handelingen mee te definiëren is het andere uiterste, onrealistisch en onwerkbaar. Maar het bestaan van alternatieven helpt bij het bedenken wat de middenweg is die voor ons wél acceptabel is.